Kendini bilme çalışması bir seçimdir;
ama siz onu değil, o sizi seçer. Merakla kendini bilme konularına birçok kişi
eğilir, sonra geldikleri hızda uzaklaşır. Yaşamdaki duruşunuz, anlam arayışınız
yönünüzü belirler. Kendini bilmenin içine yavaşça çekilirsiniz.
Kendini bilme yoluna girme zamanı
belki şimdi gelmiştir. Yaşamınızdaki birçok olay, özellikle aksilikler,
girdiğiniz patika yollar, çıkmazlar, geri dönüşler hep kendini bilmeye doğrudur.
Zamanla olayların dilini çözeceksiniz ve Çalışma, Yol, kendini bilme, ne
derseniz deyin, onunla konuşmaya da başlayacaksınız. Bu ilişki keyif verecek,
güvenle ilerleyeceksiniz.
Kendini bilme insanın günümüzdeki
durumunu başka bir açıdan görmekle başlar. Kendini bilmek için olanı görüp
farklı düşünmelisiniz. Günümüz insanı kendisini şuurlu sandığı bir şuursuzluk
içindedir, bir uykudan uyanıp başka bir uykuya dalmaktadır. Mekanik, otomatik
bir yaşam içinde gerçekte bir şey yapamadan, iradesiz ve anlayışsız olarak ilerliyoruz.
İnsan dışsal etkilerle yönetilmektedir. Birçok davranış kalıbımız var, birçok
yanıtımız ezberedir. Düşünmeden eyliyor, dış durum değiştiğinde bile benzer
davranıp gülünç durumlara düşebiliyoruz. Herkesin kafasında kalıpların
çerçevesini oluşturduğu bir senaryo var, sizinle karşılaştığında kendi
senaryosundaki sizle konuşuyor. Yaşam bu yüzden giderek karmaşıklaşıyor.
Değişmek, uyanmak, bilinçlenmek
istiyorsanız çok çaba göstermeniz gerekecek. Tek başına mekaniklikten
çıkabilirsiniz, ama bu kısa sürer. Kendini bilme çalışmaları bir grupla
yapılırsa birey daha güçlü olur ve daha kolay ilerleyebilir. Çalışma
arkadaşlarınız her uykuya dalışınızda sizin elinizden tutacaktır. Çalışma
esnasında öyle huylarınızı fark edeceksiniz ki onları kabul etmekte zorlanacaksınız.
Birçok kişi kendi gölgesine bakma cesareti gösteremez. Psikolojik çabanız,
irade gücünüz, arkadaş desteğiyle kendini bilmeye başlayabilirsiniz.
İnsan mekanik, bilinçsiz ve gölgedeki
bu halinden kaçıp kurtulmalıdır. Kendini bilme daha önce mekanikliği kırmış,
bilinçli, bilge kişilerden öğrenilir. Bilen öğretmen olur ve bilmek
isteyenlerden sorumludur. Bilgeler fazlalıklarından kurtulmayı başarmış
kişilerdir. Şems Mevlana'ya bütün fazlalıklarını attırmıştır, kitaplar gibi
somut nesnelerden başlayıp gündüz vakti meyhaneden içki aldırıp
"hocalık" ününe kadar her şeyi kapsayan bir terk ediştir bu. İçinde
mekaniklik, durgunluk olan her şeyden kurtulmak gerekir.
İnsan kendini bilmek için
bağımlılıklarını çalışmalıdır. İnsan bağımlılıklarını bilir, ama hepsini değil.
Belki yemek, içmek üzerine bağımlılıklarını görmektedir; oysa maddeyi aşan daha
gizli bağımlılıkları vardır. İnsanın en çok farkında olmadığı bağımlılıkları
acılarıdır. Acılarımız en derin bağımlılıklarımızdır, onları çoğu kez tartışmaya
bile açmayız.
İnsan olarak acılarımıza ne denli
bağlı olduğumuzun farkında değiliz. İçimizdeki birçok benlik acıdan beslenir.
Acıyı bir yanımız bırakmak istese de öbür yanımız tutar. Kendini bilmek üzerine
çalışabilmemiz acı engelini aşmakla olur. Bu gücü güçlü bir çalışma beni
zamanla başarabilir. Çalışma beni oluşması için insana "şok"lar
gereklidir. Bağımlılıklar şoklarla aşılabilir.
İnsanı uyutan, mekanik yapan güçlerin
niteliğini bilmek insana güç verir, şoklardan bir bölümü bu tür bilgilerdir.
Dünya etkilerini alan duyularımızın ötesine geçmemiz, haz ve acı kutupları
arasında gezmekten kurtulmamız gerek. Bedensel, duygusal, zihinsel çabalarımızı
bir araya getirip Dünya'ya ölmeliyiz. Ölmeden önce ölmek düşüncesi tasavvufta
sıkça dile getirilir. Yeni bir bakış açısına, yeni bir gerçekliğe doğmamız için
eski gerçekliğimizde ölmemiz gerekir. Dünya yanılsamasını aşmanın, mekanikliği
kırmanın yolu bedenin isteklerini yönetmekten, duyguları gözlemekten, zihinsel
akıldan kurtulmaktan geçer.
Kendini bilmek için uyanış
bilgilerini, çeşitli yolları bilmeniz gerekir. Uyanış bilgileri kadim
bilgelikten gelir. İnsanın uykuda oluşu, birçok benlikten oluşması, gölge
yanlarıyla yüzleşmesi başlangıç bilgileridir. İnsan bir makineyse hiçbir
makinenin kendisini bilemeyeceğini kolayca düşünebilirsiniz. İnsan, makine
oluşunu anlama çabası göstermelidir. Bunun en iyi yolu bir bilene sormaktır.